İbni Ebî Müleyke şöyle der:

“İbni Abbas (ra), gece yarısı kalkar, harf harf Kur’an’ı okurdu.” Ardından İbni Ebî Müleyke, onun okuyuşunu tarif etti. İbni Abbas (ra), “Herkes, yanında bir sürücü ve bir de şahitle beraber gelir.” (50/Kâf, 21) âyetine gelince ağladı, hatta hıçkırıkları duyuluyordu.”²⁷⁸

Bu nedenle Ebu Recâ şöyle diyor:

“İbni Abbas’ı (ra) gördüm; gözlerinin altında, ağlamaktan yüzünden çürümüş ayakkabı bağı gibi bir şey vardı.”²⁷⁹

Kadınlardaki etkilenme, ağlama ve kalp yumuşaklığı da, erkekler gibiydi. Urve bin Zübeyr’den şöyle dediği rivayet edilmiştir:

“Esma (ra), “Allah bize lütfetti de bizi vücudun içine işleyen azaptan korudu.” (52/Tûr, 27) âyetini okurken içeri girdim. Âyetin ardından Allah’a sığındı. O, istiâzede bulunurken ben kalktım. Bu durum uzayınca, çarşıya gittim. Sonra döndüm. O, hâlâ ağlayarak Allah’a sığınıyordu.”²⁸³

Diğer bir rivayete göre, Esmâ’nın (ra) kızkardeşi Âişe (ra), bu âyeti okudu, ağladı ve şöyle dedi:

“Allahım! Bana ihsanda bulun ve beni vücudun içine işleyen azaptan koru! Şüphesiz Sen, lütfü bol, merhameti bol olansın.

Âişe (ra), “Evlerinizde oturun.” (33/Ahzâb, 33) âyetini okuduğunda, başörtüsü ıslanıncaya kadar ağlamıştır.²⁸⁴

Tabiîn ve onlardan sonra gelenler de böyle idi. Onlar,
Kur’an âyetlerini okuduklarında ya da dinlediklerinde, Allah’ınkendilerine kalp yumuşaklığı ve korku ihsan ettiği kimselerdi.Şüphesiz kulun karşılaşabileceği en büyük felaketlerden birisi,kalp katılığıdır. Katı bir kalp, öğütten dolayı yumuşamaz, Allah’açağıran kimsenin davetini kabul etmez. Aziz ve yüce olan Allah’ınâyetlerinden gördüğü ya da işittiklerinden etkilenmez.

Mâlik binDinar şöyle dedi: “Bir kula, kalp katılığından daha büyük bir cezaverilmemiştir.”²⁸⁶

Hasan-ı Basrî şöyle diyor:

“İnsanlar şu üç şeyin tadını kaybettiler: Namaz, Kur’an ve zikir. Eğer bunlardan tat alırsanız, ne mutlu size! Eğer bunlardan tat alamazsanız, bilin ki (gönül) kapı­nız kapalıdır.”²⁸⁷

278 - Şuabu’l-İman. 2/365; et-Tezkâr. 202
279 - Muhtasar-u Kıyâmu’l-Leyl, 144.
283 Hilyetu’l-Evliyâ, 2/55; ed-Dürru’l-Mensûr, 7/635
284 - Hilyetu’l-Evliyâ, 2/49; Ahmed, Zühd, 241.
286 - Muhtasar-u Kıyâmu’l-Leyl, 69.
287 - Hilyetu’l-Evliyâ, 6/171.

🍃Kur'an'dan Etkilenme ve Kur'an ile Amel Etme.

╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]

Abdullah bin Rebâh şöyle dedi:

“Safvan bin Muhriz el-Mâzinî, “Haksızlık edenler, hangi dönüşe (hangi akıbete) döndü­rüleceklerini yakında bileceklerdir." (26/Şuara, 227) âyetini okuduğunda ağladı. Öyle ağladı ki, ben, ‘göğüs kafesi kırıldı’ dedim."²⁸⁹

İşte Kur’an’ın, dostlarıyla muhabbeti, kalpleri yumuşatan,
gözlerden yaş döken eğitim, irşad, vaaz ve zikri böyle idi.

Ğaylan bin Cerîr şöyle diyor:

“Onlar bir araya geliyor, konuşuyor ancak bunda bir incelik göremiyorlar, ardından: “Ey Safvan, dostlarınla konuş!” diyorlardı. Bunun üzerine Safvan: “Hamd, Allah’adır" diyerek söze başlıyor, sonra konuşuyordu. Böylece oradaki toplulu­ğun kalpleri yumuşuyor, gözlerinden yaşlar akıyordu. Sanki onlar, (ansızın boşalan) bir kırbanın ağzı gibiydiler.”²⁹⁰

Yahya bin Eyyûb anlatıyor:

“Zâfîr bin Süleyman ile birlikte Fudayl bin İyaz’ın yanına gittik. Fudayl: “Şu muhaddisler, isnada yakın olmaktan dolayı kendileri ile böbürleniyorlar. Sana, içinde şüphe olmayan bir isnadda bulunayım mı? Rasûlullah (sav), Cebrâil’den rivayet ettiğine göre, Allah şöyle buyurur:

“Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar
olan ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, güçlü, Allah’ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan melekler vardır.” (66/Tahrim, 6)

Ey Ebu Süleyman, ben ve sen, o insanlardanız” dedi, bunun üzerine her ikisi de ağladı.”²⁹¹

Hasan-ı Basrî bir gece namaz kılmak için kalktı. Sabaha kadar şu âyeti namazda tekrarladı durdu:

“O size istediğiniz her şeyden verdi. Allah’ın nimetini sayacak olsanız sayamazsınız. Doğrusu insan çok zalim, çok nankördür!” (14/İbrahim, 34) Kendisine bu durum sorulunca şöyle cevap verdi:

“Şüphesiz bu âyette dikkate alınması gereken hususlar vardır. Bakışlarımızı nereye çevirsek çevirelim, onların bir nimetle karşılaştığını görürüz. Ancak Allah’ın nimetlerinin bundan daha çok olduğunu ise bilmiyoruz” dedi.²⁹³


289,290 - Hilyetu’l-Evliyâ, 2/214; Muhtasar-u Kıyâmu’l-Leyl, 145.
291 - Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 8/438
293 - Muhtasar-u Kıyâmu’l-Leyl, 151; et-Tezkâr, 201


🍃Kur'an'dan Etkilenme ve Kur'an ile Amel Etme.

╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]

Şaحsi

Yine Hasan-ı Basrî, Kur’an karşısında insanların durumunu şöyle anlatir: “Bu Kur’an-ı okuyanlar üç sınıftır:

Birincisi o kişilerdir ki, Kur’an’ı okurlar fakat yaptıkları şey onu bir yerden bir yere, pazardan pazara taşımak, ticaret malı gibi satmaktır. İkincisi o kişilerdir ki, Kur’an’ın sadece harfleri ve lafızları üzerinde dururlar ve onun çizdiği sınırlara, manalara hiç kulak asmazlar. Bunlar: “Vallahi, ben Kur’an’ın hiçbir harfini eksiltmem” der dururlar. Allah onların kabrini arttırsın, evlerini harap etsin! Vallahi onlar, sedir üstüne sedir, minber üstüne minber koyup oturan kimseden daha kibirlidirler. Üçüncüsü de o kimselerdir ki, gecesini gündüzünü Kurana harcarlar, arzu ve isteklerini onun için terk ederler. Onun hayat veren hükümlerine teslim olurlar; Kur’an’ın haram saydıklarını haram, helâl saydıklarını da helâl sayarlar. Zaten Allah da, onların hürmetine bizi düşmanlarımızdan korur. Onların hürmetine bizlere yağmurlar yağdırır. Ne var ki, Kur’an’a karşı davranışı böyle olanlar, Kibrit-i Ahmer’den yani kırmızı altından daha az ve daha kıymetlidirler.”²⁹⁴

Humeyd er-Ravâsî şöyle der:

“Salih bir kimsenin çocuklan olan Ali ve Hasan’ın yanında idim. Bir adam, “En büyük dehşet dahi onları tasalandırmaz.” (21/Enbiyâ, 103) âyetini okudu. Ali, bakışlarını Hasan’a çevirince, onun benzinin sarardığını gördü. Bunun üzerine:

“Ey Hasan, bu dehşetten öte bir korkudur’’ dedi. Orada bulunanların yanında ağlamasını gizlemek ve etkilendiğini göstermemek için, Hasan elbisesini topladı, sakinleşinceye kadar onunla yüzünü örttü.”²⁹⁸

İlim ve ibadet olarak selefin önde gelen imamlarından biri
olan Sâbit el-Bünânî, bir defasında “Allah’ın, tutuşturulmuş, (yandıkça) tırmanıp kalplerin ta üstüne çıkan ateşidir.” (104/Hümeze, 6-7) âyetlerini okudu, ardından şöyle dedi: “O ateş, insan canlı iken kalbini yer, bitirir. Sonra ağladı, çevresindekileri de ağlattı.”²⁹⁹

Hammâd bin Seleme şöyle dedi:

“Sâbit, teheccüd namazı kılarken, “Sen, dedi, seni topraktan, sonra nutfeden (spermadan) yaratan, daha sonra seni bir adam biçimine sokan Allah’ı inkâr mı ettin?’’ (18/Kehf, 37) âyetini yüksek sesle, tekrar tekrar okuyordu.’’³⁰⁰

Bu, onun her zamanki hâli idi.


294 - Ahlâk-u Hameletu’l-Kur’an, 64-65; Muhtasar-u Kıyâmu’l-Leyl, 46.

298 - Hilyetu’l-Evliyâ, 7/330; Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 7/370; lehzîbu’l-Kemâl, 20/467.
299 - Hilyetu’l-Evliyâ, 2/323.
300 - Şuabu’l-İman, 2/366

🍃Kur'an'dan Etkilenme ve Kur'an ile Amel Etme.

╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]

اللهم صٌل وسٌلِم وبارك على نبيًنا ﷺ


Allah'ım Peygamberimiz

Muhammed'e

Salât ve selâm eyle.


╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]

Hişâm şöyle diyor:

“Gece ve seher vakitlerinde uzun uzun namaz kılma konusunda Sabit el-Bünânî’den daha sabırlısını görmedim. Bir defasında, Mekke’ye gitmek için onunla birlikte yola
çıktık. Geceleyin bir yerde konakladığımızda, o kalkıp namaz kılı­yordu. Ne zaman ona baksan, hep uyanık olduğunu görürdün. Biz, bazen ağlayarak, bazen Kur’an okuyarak yolculuğumuza devam ediyorduk.

”Sâbit el-Bünânî (r.h) şöyle derdi: “Kalbimin, geceleyin namaz kılmaktan daha çok tat aldığı bir şey bilmiyorum.”³⁰¹

Bu kimselerden biri de Meymûn bin Mihrân el-Cezerî er Rakîyy idi. O, Allah’ın Kitabı’na tutkundu. Hûşu içinde, duygulu ve ince bir kalple gece-gündüz onu okurdu.

Ebu’l-Melîh şöyle diyor:

“Bir gün, Meymûn, “Ayrılın bir tarafa bugün, ey günahkârlar!” (36/Yasin, 59) âyetini okudu, korktu hatta ağladı. Ardından şöyle dedi:

“Hiçbir varlık, bundan daha şiddetli bir azar işitmemiştir!”³⁰²

Sâbit el-Bünânî şöyle diyor: “Nefsimin namaza alışması için
yirmi yıl sabrettim. Yirmi yıl da namazı hoşlanarak kıldım.”³⁰⁶

Onlarla dostlukta bulunan kimseler de bu mübarek hâlleri
anlatır. İbrahim bin Eş’as diyor ki:

“Kalbinde Fudayl’dan daha bü­yük Allah korkusu taşıyan kimse görmedim. O, Allah’ı zikrettiğinde, yanında Allah zikredildiğinde veya Kur’an dinlediğinde, korku ve hüznü görülürdü. Gözleri dolar, ağlardı. Hatta yanında bulunanlar ona acırdı.”³⁰⁷


301 - Bu rivayetler için bkz. Sıfatu’s-Safve, 3/262.
302 - Hilyetu’l-Evliyâ, 4/92.
306 - Hilyetu’l-Evliyâ, 2/321; Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 5/224; Sıfatu’s-Safve, 3/260, 373.
307 - Hilyetu’l-Evliyâ, 8/84; Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 8/426; Tehzîbu’t-Tehzîb, 8/265.


🍃Kur'an'dan Etkilenme ve Kur'an ile Amel Etme.

╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]

Fudayl, bir gece ağlayarak Muhammed sûresini okudu.

“Andolsun ki içinizden cihad edenlerle sabredenleri belirleyinceye ve haberlerinizi açıklayıncaya kadar sizi imtihan edeceğiz.” (47/Muhammed, 31) âyetini tekrarladı durdu. Ardından:

“Allahım, haberlerimizi (gerçek durumumuzu) ortaya çıkartma! Çünkü haberlerimizi ortaya çıkaracak olursan, bizi rezil edersin, üstümüzdeki örtüleri paramparça edersin. Eğer gerçek durumumuz ortaya çıkarsa bizi helâk eder, azaba uğratırsın” dedi ve ağladı.³⁰⁹

Kur’an’ın bu etkisi, Fudayl’ın oğlunda da, Allah’ın ihsanı, hidayeti ve babasının elinde doğru bir eğitim almasından dolayı görülmüş­tü.

Ebu Bekir bin Ayyâş şöyle der:

“Fudayl bin İyaz’ın arkasında, oğlu Ali yanımda iken akşam namazını kıldım. Fudayl, Tekâsiir sûresini okuyordu.

“Andolsun, siz o alevlenmiş ateşi mutlaka gö­receksiniz.”
(102/Tekâsur, 6) âyetine gelince, hıçkıra hıçkıra ağladı.”³¹⁰

Ali’nin babası Fudayl, bir defasında sabah namazında Hakka sûresini okumuş,

“Onu yakalayın da, (ellerini boynuna) bağlayın." (69/Hakka, 30) âyetine gelince gözyaşlarına hâkim olamamıştı?" Bu, babasının söz ve fiil olarak oğlunun Kur’an’dan etkilenmesi
için ümit ettiği şey idi. Fudayl, oğlunu, kalbi yumuşamış, hüzünlü bir şekilde görünce ağladı ve: “Ey kalbimin meyvesi! Sana öğretti­ği şeyden dolayı Allah’a şükürler olsun!" dedi.³¹²

Ebu Süleyman ed-Dârânî şöyle dedi:

“Hasan bin Salih dışında yüzünde korku ve huşû olan hiç kimse görmedim. O, bir gece namaz kılmak için kalktı, Nebe sûresini okudu. Ancak güneş doğuncaya kadar sûreyi
tamamlayamadı.”³¹³

Gazâlî, Allah’ın salih kullarında görüldüğü gibi Kur’an-ı Kerim okurken ya da dinlerken etkilenme, ağlama ve kalbin yumu­şamasının nedenini açıklarken şöyle diyor:

“Tehditler ve azap âyetlerini içeren âyetler üzerinde düşündüğünde kendisine hüzün hâkim olur. Sonra Allah’ın emirlerini ve yasaklarını uygulama konusundaki hataları üzerinde düşünür. Böylece kesinlikle üzülür ve ağlar. Eğer içinde hiçbir korku ve hüznün yer almadığı kalp sahipleri gibi üzülemez ve ağlayamazsa, o zaman da bu duyguyu kaybettiğine üzülür. Çünkü ağlama ve hüznün yok olması, en büyük musibetlerden biridir.’’³¹⁴

309 - Hilyetu’l-Evliyâ, 8/111; el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’an, 16/254.
310 - Tarih-u Bagdad, 6/55; Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 8/443; Tehzîbu’l-Kemâl, 21/87-98.
311 -Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 8/444; Tehzîbu’l-Kemâl, 21/99.
312 - Hilyetu’l-Evliyâ, 8/299; Tehzîbu’l-Kemâl, 21/100.
313 - Hilyetu’l-Evliyâ, 7/328; Siyer-u A’lâmi’n-Nübelâ, 7/369; et-Tezkâr, 201.
314  - İhyâ-u Ulûmu’d-Dîn, 1/327.


🍃Kur'an'dan Etkilenme ve Kur'an ile Amel Etme.

╭┈─────── ೄྀ࿐ ˊˎ-
╰┈➤ @Tefsir_ibn_Kesir 🌸🍃]